Quantcast
Channel: Anton de Wit » Dan Brown
Viewing all articles
Browse latest Browse all 2

De nieuwe Bowie: een oud liedje

0
0

Behalve voor zijn goede muziek, verdient David Bowie ook lof voor zijn goede neus voor modes en hypes. Door de decennia heen transformeerde hij dwars door alle genres en smaken heen, van folk tot rock tot dance, hij veranderde constant van gedaante en bleef toch dezelfde – een hele prestatie… Ook met zijn nieuwste clip, The Next Day, heeft hij de algemene smaak weer goed gevonden. Opgewekte, dansbare poprock, een tikje alternatief, een vleugje retro, een flinke scheut kitsch. De clip is een kleine speelfilm; gelikt, esthetisch, spannend en grappig, licht-erotisch, met een heuse sterrencast. Maar bovenal tapt Bowie thematisch uit een populair vaatje: lekker schoppen tegen de katholieke kerk…

Al direct aan het begin wordt de toon gezet: een priester (de altijd zo heerlijk getormenteerd kijkende Gary Oldman) mept een bedelaar tegen de vlakte. Enkele tellen later zien we een opzichtige knipoog naar het literaire oeuvre van Dan Brown: een morbide monnik die zichzelf aan het geselen is. Het hele palet van anti-paapse cliché’s wordt voorgeschoteld; oversekste priesters, machtsgeile kardinalen, vrome bleekneuzen, wulpse vrouwen, hypocrisie, decadentie en hedonisme. Het ligt er allemaal zo dik bovenop, dat ik me een moment afvroeg of Bowie nu inderdaad de katholieke kerk op de korrel neemt, of juist het eeuwenoude genre van de anti-katholieke propaganda. Het is zó karikaturaal, dat het ook een karikatuur van de karikatuur kan zijn. Maar eerlijk gezegd denk ik het niet. Zeker als ik ook de tekst van het nummer lees, dat toch alles heeft van een vrij afgezaagde aanklacht tegen geïnstitutionaliseerde religie:

First they give you everything that you want
Then they take back everything that you have
They live upon their feet and they die upon their knees
They can work with satan while they dress like the saints
They know God exists for the devil told them so
They scream my name aloud down into the well below

Omslag van 'De papenspiegel'De nieuwe Bowie is echt een oud liedje. “Ze geven je wat je wil – mysterie, redding, eeuwig leven – maar vervolgens pakken ze alles van je af – je geld, je eigendommen, je leven hier en nu. Ze zijn dienaren van de duivel die zich kleden als heiligen…” Dat is helemaal de retoriek van de puriteinen en de hedonisten, die sinds de 17e eeuw met vereende krachten de katholieke traditie hebben zwartgemaakt. Het puritanisme hield van de geest en haatte het stof; het hedonisme hield van het stof en haatte de geest – ze lijken tegenpolen, maar zijn feitelijk keerzijden van dezelfde moderne medaille, die van het starre dualisme van lichaam en geest, het wereldse en het geestelijke. Intuïtief herkenden ze het katholicisme – dat van oudsher niets van een dergelijk dualisme wil weten – als hun gezamenlijke vijand. Hun kritiek vertoonde dan ook merkwaardige overeenkomsten: vergelijk de antiklerikale vuilbekkerij van een 18e-eeuwse hedonist als Markies de Sade maar eens met een 19e-eeuws puriteins schotschrift als De papenspiegel. De toon en aard van de verwijten zijn precies hetzelfde: katholieke geestelijken zijn eigenlijk allemaal sadistische viespeuken, ze preken naastenliefde en kuisheid maar zijn zelf de grootste egoïsten en wellustelingen, hun zogenaamde ‘Heilige Missen’ zijn in werkelijkheid heimelijke satanische riten, enzovoort…

Het zijn uiteraard louter verzinsels, aan hun eigen vunzige geesten ontsproten; ze missen iedere feitelijke onderbouwing en zijn niets meer dan ouderwetse, leugenachtige, kwaadaardige zwartmakerij. Maar het nare aan alle zwartmakerij is dat ze effectief is als sluipend vergif: waar rook is zal wel vuur zijn, denken zelfs weldenkende mensen, er zal vast wel een kern van waarheid in zitten. Daarom konden deze vileine verzinsels vanuit de meer obscure hedonistische en puriteinse pamfletten ook doordringen tot in de populaire cultuur. Grote 19e eeuwse schrijvers als Edgar Allan Poe en Fjodor Dostojevski, recentere bestsellerauteurs als de al genoemde Dan Brown, talloze filmmakers, en dus ook popartiesten als David Bowie – allemaal maakten ze gretig gebruik van het arsenaal aan anti-katholieke stereotypen.

De gerenommeerde Amerikaanse historicus Philip Jenkins noemde het hedendaagse anti-katholicisme “the last acceptable prejudice”, het laatste geaccepteerde vooroordeel. Ik denk dat de nieuwe videoclip van David Bowie zijn gelijk bewijst. Alom klinkt lof voor het liedje en de clip, geen haan die kraait naar de hatelijke inhoud. De enkele katholiek die er wel over moppert kan rekenen op hoon of onbegrip of onverschilligheid. Maar wees eerlijk: hoe zouden de reacties zijn als David Bowie in zijn clip soortgelijke karikaturen van joden of moslims had gemaakt? Zouden we het dan nog hebben over hoe knap Bowie zichzelf wederom heruitgevonden heeft, of over hoe goed de clip gemaakt is?

(Wordt vervolgd. Ik zal nog nader ingaan op de impliciete en expliciete kerkkritiek in The Next Day.)


Viewing all articles
Browse latest Browse all 2

Latest Images

Reglex 10 servicebeurt

Reglex 10 servicebeurt

Reglex 10 servicebeurt

Reglex 10 servicebeurt

Reglex 10 servicebeurt

Reglex 10 servicebeurt

Reglex 10 servicebeurt

Reglex 10 servicebeurt

Reglex 10 servicebeurt

Reglex 10 servicebeurt

TK: Tudor Pelagos 39

TK: Tudor Pelagos 39

TK: Tudor Pelagos 39

TK: Tudor Pelagos 39